Bruksizm, herhangi bir yaş grubunda karşılaşılabilen bir durumdur ve genelde uyku sırasında dişlerin istemsizce sıkılması ya da gıcırdatılmasıyla kendini gösterir. Çocuklarda görülen oranlar %10 ile %50 arasında değişebilirken, yetişkinlerde bu oranlar %5 ile %90 arasına kadar uzanabilir. Çocuklarda çoğunlukla bu durum zamanla geçer; bu nedenle tedavi çoğu durumda gerekmeyip takip süreci daha ön planda tutulabilir. Ancak uzun süreli bruksizmde sabah uyandığında çene ağrısı, baş ağrısı ve boyun/yüz kaslarında gerginlik gibi belirtiler sıkça görülür.
Çene kaslarının aşırı çalışması yüz estetiğinde değişiklikler oluşturabilir; kare yüz görünümü, asimetri gibi etkiler nadir de olsa ortaya çıkabilir. Dişlerde ise aşınma, çatlaklar, hassasiyet ve dolgu/kaplamalarda kırılmalar gibi problemler gözlenebilir. Bazı hastalarda kulak ağrısı, çınlama, yemek sırasında ağız açmada güçlük ve uyku kalitesinde düşüş gibi bulgular da dikkati çeker.
Teşhis süreci, öncelikle kişinin şikayetleri ve tıbbi öyküsünün klinik muayene ile değerlendirilmesiyle başlar. Gıcırdatma davranışı olan durumlarda, hastanın partnerinin uzun süreli ses uyumuna ilişkin rahatsızlığı önemli bir kriter olarak kabul edilir. Bruksizmin kesin teşhisi için ise polisomnografi (uyku testi) ve elektromiyografi (EMG) eşliğinde yapılan değerlendirme gerekir. Bu testler, uyku sırasında çiğneme kaslarının ne kadar ve ne sıklıkla çalıştığını gösterir; fakat maliyetli olması ve özellikle uyku apnesi şüphesi yoksa çoğu durumda gerekli olmayabilir.
Yönetimde kişiye özel planlama önemlidır. Şiddetli vakalarda dişlerde aşınma, çene ekleminde ağrı veya çiğneme kaslarında belirgin rahatsızlık varsa tedavi düşünülmelidir. Bruksizm stres kaynağından kaynaklanıyorsa psikolojik destek, gevşeme egzersizleri ve yaşam tarzı değişiklikleri önerilebilir. Uyum hijyeni için kahve, sigara ve alkol gibi uyarıcılardan kaçınmak, uyumadan önce fiziksel aktivite, beslenme ve zihinsel uyarımı sınırlamak; uyku ortamının sessiz ve karanlık olması gerekir. Ayrıca uyku apnesi şüphesi varsa uzman bir uyku merkeziyle iş birliği yapılabilir.
Eğer çene ilişkisi veya kapanışında bozukluklar mevcutsa ortodontik tedavi düşünülebilir. Reflü varsa diyet ve ilaçlarla bu durum bruksizmi azaltabilir. Bruksizmi tetikleyen ilaçlar kullanılıyorsa hekiminize danışarak alternatifler değerlendirilebilir. Bruksizm, çene kaslarında ya da eklemde ağrı, ağız açmada kısıtlılık veya çiğneme kaslarının aşırı büyümesiyle estetik kaygı oluşturuyorsa fizik tedavi, kas gevşetici ilaçlar veya psikiyatrik/nörolojik etkili ilaçlar, ayrıca botoks (botulinum toksin) enjeksiyonları ve gerektiğinde diş restorasyonu sonrasında splint tedavisiyle korunma sağlanabilir.
Splint, halk arasındaki adıyla gece plağı olarak da bilinen, çene yapısına özel olarak tasarlanan şeffaf bir apareydir. Amacı dişlerin sürtünmesini engelleyerek aşınmayı yavaşlatmak, çene kaslarını gevşetmek ve çene eklemine binen yükü azaltmaktır. Gece yatarken kullanıldığında koruyucu bir rol üstlenir; fakat her bireyin ağız yapısı farklı olduğundan, internetten edinilen standart plaklar yerine diş hekimi tarafından alınan ölçülerle laboratuvar ortamında özel olarak üretilen splintler önerilir. Aksi halde tedavi beklenen faydayı sağlayamayabilir ya da zarar doğurabilir.
News
